Xuất hiện ở Hà Nội cách đây chừng 7 năm, cho đến giờ số người làm nghề này rất ít, chỉ tính trên đầu ngón tay. Trong các khách sạn, người ta gọi họ là “Ice sculptor”-nghệ nhân tạc băng. 26 tuổi, Trần Quang Hùng được xem là một nghệ nhân tạc băng trẻ nhất Hà Nội. Hùng đến với nghề này từ cách đây 5 năm.

Dạo ấy, ở Hà Nội người dân đổ xô đi xem triển lãm băng đăng Trung Quốc. Tò mò, Hùng cũng thử vào xem. Đấy là lần đầu tiên, anh được nhìn thấy những tác phẩm nghệ thuật bằng nước đá. Về nhà, Hùng mê mẩn với những hình ảnh đền đài, kỳ quan thế giới. Anh nảy ra ý nghĩ: người ta làm được, mình cũng thử làm xem sao. Hùng quyết định bỏ nghề quảng cáo, mày mò theo học làm băng đăng.

Nhớ lại những ngày đầu phải mất hàng giờ “đánh vật” với những cây đá nặng ngót 120 kg, hai tay Hùng tê cóng cứng đờ, tấy đỏ vì lạnh, buốt thấu xương. Chân run bần bật. Răng thi nhau đánh nhạc. Hùng nói nghề này vất vả và nặng nhọc, chỉ dành cho đàn ông thôi. Muốn theo nghề sức khỏe phải cực tốt. Khối người lúc đầu hào hứng, chỉ sau vài trận ốm, sợ… chạy mất dép. Làm lâu thành quen, giờ thì Hùng “miễn dịch” với các chứng bệnh cảm cúm, ho, sốt…; tay sờ vào đá lạnh cứ như không. Tại xưởng làm việc của Hùng trên đường La Thành, tôi được tận mắt chứng kiến Hùng thoăn thoắt hết bê đá, lại cầm cưa máy chém bên này, quật bên kia. Bụi nước đá bắn tung lên khuôn mặt chàng trai trẻ. Gọt giũa xong, tiếp đến là công đoạn gia cố sản phẩm. Tay búa, tay đục, mắt tập trung cao độ tỉ mỉ đẽo, gọt từng chi tiết. Chưa đầy 30 phút “biểu diễn”, Hùng đã “phù phép” biến cây đá lạnh thành đôi thiên nga trắng muốt, tuyệt đẹp.

Anh Trần Minh Long, một trong những “bậc thầy” làm băng đăng ở Hà Nội cho biết bí quyết tạc được một bức tượng từ nước đá phải tuân theo quy tắc “3 nhanh”. Phải nhanh tay, nhanh mắt, nhanh trí. Nếu không đá sẽ tan thành nước. Một tác phẩm băng đăng hoàn hảo còn phải biết kết hợp với ánh sáng đèn, màu sắc, vật trang trí sẽ tăng thêm phần lung linh huyền ảo…

Mùa cưới năm nay ở Hà Nội, bên cạnh champagne, bánh cưới…, không thể thiếu đôi thiên nga hay đôi chim câu ôm quả tim tạc bằng… nước đá. Anh Trần Minh Long cho biết thêm: “Trước đây, những tác phẩm băng đăng chỉ có ở các khách sạn 5 sao. Giờ đây chỉ cần 1,2 – 2 triệu đồng là có thể đặt mua tượng băng đăng theo yêu cầu”. Anh Long còn tạc những bức tượng khối lớn như tháp Eiffel, tượng Nữ thần Tự do, Nhà hát Opera Sydney, Kim tự tháp Ai Cập, Vạn Lý Trường Thành… Anh Long còn ấp ủ tham vọng “một ngày nào đó, mình sẽ tổ chức một cuộc triển lãm băng đăng made in Việt Nam”.

Đỗ Minh Tiến – nghệ nhân tạc băng của khách sạn Melia tâm sự: “Cái khó của người thợ, phải làm sao “thổi hồn” vào tảng nước đá lạnh lẽo thành tác phẩm sống động. Làm không khéo dễ khiến người ta liên tưởng chim bồ câu biến thành… gà, thiên nga hóa ra vịt, nhìn sư tử ra chó… Đá lạnh rất giòn và dễ vỡ, chỉ cần đưa nhát dao không chuẩn là thành… công cốc”.

Càng gần cuối năm, công việc của nghệ nhân tạc băng càng bận rộn bởi xu hướng trưng băng đăng trong dịp Tết cổ truyền được nhiều khách hàng chọn. Dù những tác phẩm băng đăng chỉ tồn tại trong khoảng thời gian rất ngắn (5 giờ) để rồi tan thành nước, song những người thợ tạc nước đá rất tự hào và tâm đắc với công việc của mình. Hùng tâm sự: “Chỉ cần nhìn thấy mọi người xúm quanh tác phẩm của mình chụp ảnh cũng đủ mãn nguyện lắm rồi”.

Thu Hằng
Thanh Niên Thứ Sáu, 9/1/2004

Nhiều người biết đến sản phẩm băng đăng làm từ nước đá do các nghệ sĩ Trung Quốc hay Châu Âu sáng tạo, ít ai biết rằng đã 7 năm nay, sản phẩm này có mặt khắp thị trường trong nước và do bàn tay tài hoa của chính người Hà Nội tạo ra…

Đến xưởng sản xuất băng đăng ở đường Đê La Thành (thuộc công ty TNHH Vân Long, 211 Kim Mã), chúng tôi tận mắt chứng kiến giám đốc Trần Minh Long cùng những người thợ tự tay làm nên những sản phẩm băng đăng đặc sắc.

Từ những tảng đá già đã được hút bọt khí, người thợ bắt đầu công việc đục, đẽo, chạm, trổ theo mẫu hoặc ý tưởng của tác giả. Người thợ phải tập trung cao độ trí lực vào tác phẩm, đãng trí một vài giây sẽ làm mất đi tính thẩm mỹ của chúng. Công cụ làm băng đăng là dao, cưa, đục, đẽo giống như công cụ của thợ mộc, nhưng sắc nét hơn nhiều. Kỹ thuật đục đẽo cũng khó hơn, đòi hỏi sự chính xác, nhanh nhẹn của người thợ. Thợ băng đăng còn phải biết kết hợp hài hòa, lồng ghép ra những mẫu cho sẵn (logo) và nước đá, cần có con mắt nghệ thuật đặt tác phẩm dưới không gian có ánh đèn màu, hoa trang trí… sao cho phù hợp, góp phần tăng vẻ đẹp độc đáo và sự sang trọng của bữa tiệc. Để tạo được một tác phẩm, bình thường người thợ phải mất ít nhất 2 tiếng, với những tác phẩm cầu kỳ phải mất cả buổi, thậm chí còn hơn thế. Anh Long cho biết giá thành một sản phẩm trung bình khoảng 1,2 triệu đồng, sản phẩm công phu nhất với kích thước lớn khoảng 4-5 triệu đồng.

Hơn 7 năm gắn bó với nghệ thuật băng đăng, công ty Vân Long đã nhận hàng trăm hợp đồng với các doanh nghiệp và cá nhân trong cả nước. Những sản phẩm băng đăng như Tháp BigBel, Tượng thần Tự do, Điện Kremly, Vạn lý trường thành,…cao hơn 2m tại khách sạn lớn Hà Nội, nhà hàng,.. dưới ánh đèn màu trở nên lung linh, huyền ảo. Anh Trần Minh Long vốn là nhân viên của khách sạn Deawoo, từng được theo học lớp đào tạo làm băng đăng ở Hàn Quốc, nay đảm nhiệm trang trí băng đăng cho khách sạn trong những buổi tiệc lớn. Anh cho biết: “làm băng đăng không đơn thuần chỉ là đục đẽo theo mẫu cho sẵn, mà đòi hỏi người thợ sự sáng tạo. Trước đây chúng tôi nhận đơn đặt hàng của Đại sứ quán Ixraen làm một sản phẩm băng đăng biểu tượng của hòa bình. Chúng tôi đã sán tạo ra một logo thể hiện hòa bình bằng hình ảnh một chú chim bồ câu đậu trên đất nước Ixraen. Khách hàng rất hài lòng vì sự sáng tạo độc đáo ấy”.

Hiện nay tại thị trường Hà Nội sản phẩm băng đăng chỉ mới xuất hiện ở các nhà hàng, khách sạn lớn, tiệc cưới,.. Mong rằng một ngày không xa, sản phẩm băng đăng có giá thành rẻ hơn để mọi gia đình có thể thưởng thức vẻ đẹp độc đáo của nos

Xuân Kiều
Phụ Nữ Thủ Đô số 50
Ngày 10-17 tháng 11 năm 2003

Ba năm trước đây, người dân Hà Nội được tận mắt chứng kiến những sản phẩm có tên gọi là băng đăng khi một đoàn nghệ thuật băng đăng Trung Quốc đã đến Hà Nội trình diễn các tác phẩm bằng nước đá. Nhưng ít ai biết rằng băng đăng đã xuất hiện ở Hà Nội từ năm 1996 có điều ở quy mô hẹp và những sản phẩm nhỏ kém vẻ hoành tráng hơn.

Thời gian gần đây, sản phẩm băng đăng đã xuất hiện trong một số bữa tiệc ở các khách sạn lớn, lễ kỷ niệm của các công ty, các sứ quán… Tuy nhiên, sản phẩm băng đăng vẫn là cái gì đó mới lạ đối với rất nhiều người.

ở một số khách sạn lớn, sản phẩm băng đăng do chính nhân viên khách sạn làm để trang trí cho những buổi tiệc. Còn hầu hết những sản phẩm băng đăng trên thị trường Hà Nội có xuất xứ từ Công ty TNHH Vân Long ở số 211 phố Kim Mã, quận Ba Đình.

Anh Trần Minh Long – giám đốc công ty TNHH Vân Long vốn là nhân viên khách sạn Daewoo đã từng được theo học 1 lớp đào tạo làm băng đăng ở Hàn Quốc. Trước đây khi còn là nhân viên của khách sạn Daewoo, anh Long đảm nhiệm trang trí cho nhiều buổi tiệc lớn. Sau này khi rời khỏi khách sạn lập công ty riêng chuyên về lĩnh vực quảng cáo, anh Long bắt đầu đưa sản phẩm băng đăng ra thị trường Hà Nội. Tính đến nay, công ty Vân Long đã nhận hàng trăm hợp đồng với các doanh nghiệp và cá nhân trong việc tạo những sản phẩm băng đăng cho các buổi tiệc. Sản phẩm băng đăng của Vân Long rất đa dạng về mẫu mã, kiểu dáng và có thể đáp ứng được ở mức tối đa nhu cầu của khách hàng.

Trong dịp khánh thành khách sạn Hilton, Vân Long đã trình diễn trước hàng nghìn quan khách một tác phẩm băng đăng độc đáo: mô hình khách sạn Hilton bằng băng có chiều cao 1 mét. Tháp Bigbel, Tượng nữ thần Tự do, điện Kremly cũng được Vân Long “sản xuất” bằng băng với chiều cao gần 2m. Đó là chưa kể đến hàng chục mẫu mã phù hợp với yêu cầu của khách hàng với những cái tên như: Sáng tạo, Tỏ tình, đại bàng trên núi, Mùa xuân, người đẹp ôm hoa…

Anh Long cho biết: Giá thành của mỗi sản phẩm băng đăng trung bình khoảng 1 triệu 2 trăm nghìn đồng, sản phẩm kích cỡ lớn giá khoảng 300 đô la. Thời gian để làm ra 1 sản phẩm khoảng 2 tiếng đồng hồ, có tác phẩm cầu kỳ làm mất cả buổi. Các công đoạn làm ra một sản phẩm cũng khá cầu kỳ: bắt đầu từ việc đặt đá già đã được hút bọt khí. Nếu tác phẩm lớn phải qua một công đoạn nữa là tạo mặt phẳng ghép đá sao cho sản phẩm phải có đủ những đường nét cần thiết. Đôi khi do yêu cầu của khách hoặc chính tác giả tư vấn cho khách hàng lựa chọn mẫu mã sản phẩm sao cho có nét độc đáo riêng, mang dấu ấn của công ty, doanh nghiệp. Có sản phẩm băng đăng là sự lồng ghép giữa logo và đá, dưới ánh đèn màu và hoa trang trí, biểu tượng góp phần làm tăng vẻ sang trọng và nét độc đáo cho bữa tiệc.

Tuy nhiên, thị trường băng đăng ở Việt Nam vẫn chưa được phổ biến một cách rộng rãi như ở các nước Hàn Quốc, Nhật Bản, Trung Quốc… Những người làm nghề này hy vọng sẽ có cơ hội để làm ra nhiều sản phẩm băng đăng không chỉ cho các bữa tiệc ở các khách sạn, nhà hàng mà sản phẩm băng đăng sẽ ngày càng trở nên phổ biến và bình dân hơn

Lương Đài
Hà Nội Mới Chủ Nhật – 16/11/2003

Although the form is still very much in its infancy here, the sculptures have rapidly become indispensable decorations for parties and receptions hosted by leading hotels, companies or embassies where prestige is an important issue.

It’s a field where demand has long outstripped supply, but o­ne firm, Van Long Advertising Co, has set up a workshop dedicated to the art. In contrast to the common thinking that ice sculpture is a luxury that o­nly the fabulously wealthy can afford, it has introduced many new designs with competitive prices. They come in all shapes and sizes, and are made from o­ne ice block alone or several frozen into o­ne. They are usually exhibited lit up by multi-coloured lights to enhance their natural beauty and to bring out their innate sparkle. By its nature, it’s an ephemeral form: few sculptures last for more than four or six hours, unless they are exhibited outside o­n a cold winter night or inside with the air-conditioning turned way down low. In the end they all finish up as puddles of water, however much care has gone into the carving.

One of Hanoi’s few acknowledged masters of the craft is Tran Minh Long – and he fell into the profession entirely by accident. Having worked as an actor and circus performer for Dam Son Song and Dance Ensemble, Long left show business to apply for a job at the Daewoo Hotel, where he was hoping to land a position as a driver.

Instead he was selected for the hospitality division, which is in charge of decorating the hotel’s party rooms. He was later sent to South Korea for six months, where he spent hours between shifts watching ice sculptors working in a cold room.

Long went o­n to work for Van Long. o­ne of his first challenges was to help craft a metre-tall model of the Hilton Hanoi Opera Hotel for the establishment’s opening ceremony.

According to Long, his new-found craft requires a talent for drawing and a good imagination. “An ice block might weight 100 kilograms,” he says. “A sculptor has to be able to take that block and turn it into a soulful statue.” Standard sculptures cost between o­ne and two million VND, but larger o­nes can command prices of up to $300.

The sculptor begins by selecting a well-frozen block of ice, preferably o­ne without air bubbles. Then he hacks out a rough shape. “I do everything myself – from coming up with the idea to bringing it to life,” said Long.

Then he chips out the details with an electric saw, chisels and a sharp knife. A simple statue may take a few hours to make, but larger and more complex designs may require four or five days of work.

“There is a young, wealthy class in Hanoi that always orders ice sculptures for weddings,” Long said. “But you can count the number of sculptors o­n the fingers of o­ne hand.”

Long doesn’t wait for clients to come up with new ideas. Between orders, he works o­n new designs. Despite his lack of formal training, his sculptures are technically brilliant.

“The problem with large-scale work is supply,” Long said. He has a contract with a local ice-factory to supply four blocks a day, but if he has a big order to fill he sometimes has to wait for the next day to stockpile enough ice.

Ngọc Châu
Timeout 403 05/01/2003
http://www.vir.com.vn/Client/TimeOut/index.asp?url=content.asp&doc=212